Εζέν Ντυριέ
Υπάρχουν μερικά πειράματα στην ιστορία που είναι δύσκολο να επαναληφθούν σήμερα. Ορίστε ένα που αρκετοί καλλιτέχνες συζήτησαν στην αρχή του δέκατου ένατου αιώνα. Είναι ένα πείραμα που αναζητά απαντήσεις σε ερωτήματα όπως ο αυθορμητισμός, και αν οι φωτογραφίες μοιάζουν λίγο χαλασμένες σε σχέση με τα σκίτσα. Ο Ευγένιος Ντελακρουά μοίρασε ένα σετ ασυνήθιστων φωτογραφιών (καλότυπων, εκτυπώσεις με τη χρήση άλατος) τραβηγμένες από τον φίλο του Ευγένιο Ντεριέ (Eugène Durieu). Ασυνήθιστες γιατί ήταν από τους πρώτους ανθρώπους που φωτογραφίστηκαν γυμνοί. «Φτωχά κατασκευασμένοι, και παράξενα τοποθετημένοι» λέει ο Ντελακρουά. Και στη συνέχεια προσέφερε στους φίλους του ένα σετ από τον αναγεννησιακό καλλιτέχνη Μαρκαντόνιο Ραϊμόντι. Η ερώτηση που τέθηκε ήταν ίσως ερώτηση διαγωνισμού ομορφιάς. Αλλά και μία ερώτηση άποψης: ποιός απαθανατίζει το ανθρώπινο σώμα καλύτερα: ο φακός ή το χέρι; Το σύγχρονο μηχάνημα ήτο αρχαίο χέρι; Μπορεί η φωτογραφική γύμνια να σταθεί ενάντια στα ιδανικά σώματα; Μπορούμε να αναπαραγάγουμε το πείραμα αυτό σήμερα επειδή πολλές από τις φωτογραφίες που είχαν μαζί τους ο Ντελακρουά και ο Ντεριέ έχουν διασωθεί, όπως και οι ζωγραφιές που ο Ντελακρουά έκανε για αυτές.
Πρώτα βλέπουμε τη φωτογραφία. Ο Ντεριέ ήταν ερασιτέχνης. Ο Ντελακρουά έστηνε το σκηνικό και έφερνε το μοντέλο. Ο Ντεριέ έκανε το τεχνικό κομμάτι. Δεν ήταν γυμνό για το γυμνό. Ήταν ακαδημαϊκή έρευνα. Και για αυτό, χρειαζόταν έναν ακαδημαϊκό τίτλο για να δικαιολογήσει το γυμνό. Η εικονιζόμενη δεν ήταν μία γυμνή γυναίκα, αλλά μία οδαλίσκη, η απόδοση μίας γυναίκας σκλάβας στο οθωμανικό χαρέμι. Ίσως προσέξουμε πως είναι καλυμμένη, αλλά στα μοντέρνα μάτια μας δεν υπάρχει κάτι άξιο αναφοράς. Παρόλα αυτά ήταν κοντή, το πιγούνι της κρέμεται λίγο, τα στήθη της είναι άνισα. Σε όλα συμβάλλει η δυσάρεστη κατάσταση του δέκατου ένατου αιώνα. Όμως η φωτογραφία ήταν μεγάλη και μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ξανά, και ξανά, και ξανά. Και θα παρέμενε η ίδια.
Μετά στραφόματσε στο σκίτσο λαδιού του Ντελακρουά που έκανε από τη φωτογραφία. Ο πίνακας αποκαλείται επίσης οδαλίσκη. Είναι περισσότερο ντυμένη. Το σώμα της είναι ελαφρώς μακρύτερο. Τα στήθη της είναι όμοια μεταξύ τους, λεπτά και το πρόσωπο της πιο αδύνατο. Μετέτρεψε το σκληρό στούντιο στο σαράι της οδελίσκης. Ο Ντελακρουά είχε ένα όραμα. Αγαπούσε τη νέα τεχνολογία και το νατουραλισμό της. Αλλά πίστευε ότι η τόση λεπτομέρεια ήταν λίγο υπερβολική. Ο Ντεριέ τον βοήθησε. Μετά από αυτούς, πάρα πολλοί ζωγράφοι χρησιμοποιούσαν τη φωτογραφία σε κάποιο βαθμό. Ζωγράφοι όπως ο Γκυστάβ Κουρμπέ, ο Σεζάν, ο Τουλούζ-Λωτρέκ, Τ. Φ. Ουώτς, ο Μπράιτνερ και πολλοί άλλοι.
Πάλι πίσω στο πείραμα, πιστεύεις ότι η γυναίκα στη φωτογραφία είναι φτωχά κατασκευασμένη; Προσφέρει ο πίνακας μία πιο ευχάριστη παρουσίαση;
-Έρικ