Master IAM of Zwolle
Πρώτες εντυπώσεις: Φρικτό! Μακάβριο! Αηδιαστικό; Το κόλπο για να εκτιμήσουμε αυτό το έργο έγκειται στο να μπούμε στην Αναγεννησιακή σκέψη και για να το κάνουμε αυτό αρκεί να ρωτήσουμε γιατί κάποιος εξαρχής μπορεί να ήθελε να δει μια τέτοια εικόνα.
Η χριστιανική θρησκεία αποτελούσε το κεντρικό μέρος της αναγεννησιακής ζωής και ήταν παντού στην τέχνη της περιόδου: παραστάσεις του Χριστού, της Παναγίας ή οποιουδήποτε από μια πληθώρα Αγίων πρωταγωνιστούσαν σε πίνακες, στην αρχιτεκτονική, σε ρετάμπλ και σε χειρόγραφα. Οι εικόνες αφορούσαν επίσης τη μετά θάνατον ζωή και μπορούμε να δούμε υπενθυμίσεις στην τέχνη του πρόσκαιρου της ζωής και τη σημασία του να διάγει κανείς μια έντιμη ζωή για να κερδίσει την αποδοχή στον Παράδεισο. Στην Αναγεννησιακή σκέψη, αυτή η συνειδητοποίηση του θανάτου και η ανάγκη προετοιμασίας εν ζωή για αυτό που έρχεται μετά ήταν υψίστης σημασίας και καθόλου παράξενο.
Έντυπες εικόνες, όπως αυτές που θα γίνονταν από αυτό το ολλανδικό καλούπι χαρακτικής, επισημαίνουν τις ανησυχίες σχετικά με την εσωτερική πνευματική ζωή. Παρατηρούμε πρώτα τα κρανία που πληθαίνουν, κάτι που μας φέρνει αντιμέτωπους με το θέμα: το αναπόφευκτο του θανάτου. Η σκηνή βρίσκεται μέσα σε έναν γοτθικό, θολωτό τάφο όπου ένα σώμα αποσυντίθεται σε οστά στο κάτω μέρος. Ένα φίδι - σύμβολο του κακού στη χριστιανική τέχνη - βρίσκει το δρόμο του μέσα από τα στόμια του κρανίου, προειδοποιώντας ενάντια στην αμαρτία. To σώμα είναι σε μια τυχαία στάση και το σάβανο είναι τσαλακωμένο επειδή η αποσύνθεση το έκανε να παραπέσει με την πάροδο του χρόνου, αποκαλύπτοντας το φρικαλέο σώμα. Πάνω από το πτώμα είναι η μορφή του Μωυσή που κρατά ψηλά τις Δέκα Εντολές. Υπάρχουν διάφορες επιγραφές στην εικόνα που, σύμφωνα με το Βρετανικό Μουσείο, «ενισχύουν το κεντρικό θέμα» της προτροπής για μια ευσεβή και ενσυνείδητη ζωή προκειμένου να πεθάνει κανείς καλά.
Τα χαρακτικά θα μπορούσαν να εκτυπωθούν σε μεγάλες ποσότητες, πράγμα που σημαίνει ότι αυτή η εικόνα θα ήταν ευρέως διαθέσιμη και σχετικά οικονομικά προσιτή, και ως εκ τούτου η παραγωγή της αποκαλύπτει βαθιά ριζωμένες θρησκευτικές αξίες επενδυμένες στην τέχνη που εκφράζει την ανάγκη να διερωτηθούμε για το ταξίδι της ζωής και τις αβεβαιότητές της και που δίνει ένα αίσθημα σκοπού σε κάτι που τελικά είναι εύθραυστο. Ο θάνατος και η παρακμή ήταν αναπόσπαστο - και αναπόφευκτο - μέρος της καθημερινής ζωής: ήταν σημαντικό να κοιτάξουμε μέσα στις εισολκές ενός κρανίου ενώ στοχαζόμαστε κάτι τέτοιο γιατί δεχόμασταν μηνύματα γεμάτα νόημα καθώς το πράτταμε.
Η αντίδρασή μας σε αυτήν την εικόνα μπορεί να λέει πολλά και για τη σύγχρονη ζωή: στοχασμός πάνω στα κρανία και τη θνητότητα; Οχι ευχαριστώ! Ωστόσο, το ότι δεν αναζητούμε πάντα ενεργά αυτά τα θέματα, δεν μας προστατεύει απ' αυτά: χρειάζεται απλώς να ανατρέξουμε στις δικές μας εμπειρίες ή να διαβάσουμε τις ειδήσεις για να καταλάβουμε ότι αυτά τα θέματα δεν έχουν αλλάξει πολύ. Με αυτόν τον τρόπο είμαστε πολύ συνδεδεμένοι με τους Αναγεννησιακούς πρόγονούς μας, παρόλο που απέχουν εκατοντάδες χρόνια.
- Σάρα