Αυτοπροσωπογραφία με Μπλε Φόρεμα

Αυτή η αυτοπροσωπογραφία του 1917 από την Else Berg (Ελς Μπεργκ) (1877-1942) είναι μια υπέροχη σύνθεση εσωτεριστικών και θεοσοφικών επιρροών. Διοχέτευε τις πηγές της έμπνευσής της σε ονειρικές εικόνες, φιγούρες της φαντασίας, αύρες και απαλές πινελιές. Η Μπεργκ απεικόνισε τον εαυτό της σε μια καρέκλα όπου περιβάλλεται από πουλιά, ένα κόκκινο τρίγωνο και έναν ήλιο. Η σύνθεση μπορεί να είναι εμπνευσμένη από το θεοσοφικό τρίπτυχο Εξέλιξη του Πιτ Μοντριάν, το οποίο αντιπροσωπεύει την πνευματική αφύπνιση του ανθρώπου σε τρία στάδια. Η Μπεργκ έχει τοποθετήσει τον εαυτό της στο κέντρο του έργου της ως θέμα μιας πνευματικής αφύπνισης. Η επιλογή του μπλε φορέματος και η σκιά που μοιάζει με φωτοστέφανο γύρω από το κεφάλι της μπορεί να ερμηνευθεί ως αναφορά στην Παναγία, η οποία ήταν ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στη δουλειά της εκείνη την περίοδο. Τα πνευματικά και θρησκευτικά μοτίβα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο έργο της Μπεργκ μεταξύ του 1916 και 1920. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από τις διεθνείς αλλαγές ως απάντηση στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το σοσιαλισμό και την εκβιομηχάνιση.  

Η Γερμανοεβραία καλλιτέχνιδα Ελς Μπεργκ γεννήθηκε στο Ratibor στην Άνω Σιλεσία (σημερινό Racibórz στην Πολωνία). Το 1909, ταξίδεψε μαζί με τον ξάδερφό της και μελλοντικό της σύζυγό, τον Ολλανδό Εβραίο ζωγράφο Samuel (Mommie) Schwarz, στο Παρίσι για να παρακολουθήσει τις τελευταίες εξελίξεις στη σύγχρονη τέχνη. Αυτό επέφερε μια μεγάλη αλλαγή στη δουλειά της, η οποία μέχρι τότε ήταν παραστατική και ρεαλιστική. Από τότε ξεκίνησε να εργάζεται σε ένα ευρύ φάσμα μοντερνιστικών στυλ, τα οποία ερμήνευσε με τον δικό της προσωπικό τρόπο. Το 1910, η Μπεργκ και ο Schwarz εγκαταστάθηκαν οριστικά στο Άμστερνταμ και πραγματοποίησαν πολλά καλλιτεχνικά ταξίδια στην Ευρώπη. Τελικά παντρεύτηκαν το 1920 και παρέμειναν μαζί μέχρι τον θάνατό τους το 1942. Από τη δεκαετία του 1920 έως το τέλος της καριέρας της, οι αφηρημένες και σουρεαλιστικές τάσεις των Παριζιάνων μοντερνιστών παρέμειναν στο έργο της.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ναζί κατέστησαν αδύνατο για τους Εβραίους να εκθέσουν τα έργα τους. Προληπτικά, στην αρχή του πολέμου, η Μπεργκ και ο Schwarz έκρυψαν πολλά από τα έργα τέχνης τους σε φίλους. Αποφάσισαν να μην κρυφτούν και αρνήθηκαν να φορέσουν το κίτρινο αστέρι που οι Εβραίοι αναγκάζονταν να φορούν. Στις 12 Νοεμβρίου 1942, τους πήραν από το σπίτι τους και απελάθηκαν στο Βέστερμπορκ μέσω του Hollandsche Schouwburg. Τέσσερις μέρες αργότερα, τους έβαλαν σε ένα τρένο για το Άουσβιτς, όπου εκτελέστηκαν αμέσως κατά την άφιξή τους στις 19 Νοεμβρίου.

Στις 27 Ιανουαρίου 1945, το Άουσβιτς, το μεγαλύτερο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και εκτελέσεων, όπου πέθαναν 1,1 εκατομμύρια άνθρωποι, απελευθερώθηκε από τον Κόκκινο Στρατό. Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος.