Rembrandt van Rijn
Να υποθέσω ότι γνωρίζεις πως φέτος είναι Έτος Ρέμπραντ; Για να το γιορτάσουμε, θα παρουσιάσουμε πλήθος έργα του από διάφορα μουσεία. Το σημερινό έρχεται από το Μουσείο Τέχνης της Βαλτιμόρης και ήδη εκτίθεται στην Οικία - Μουσείο Ρέμπραντ στο Άμστερνταμ στο πλαίσιο της έκθεσης Το κοινωνικό δίκτυο του Ρέμπραντ. Τέλειο;
Ο Ρέμπραντ ζωγράφισε τον γιο του Τίτο όταν εκείνος ήταν περίπου 19 ετών. Το πορτρέτο είναι κάθε άλλο παρά επίσημο. Ο Τίτος κάθεται χαλαρά, με τον αγκώνα στο μπράτσο της καρέκλας και στηρίζει το πηγούνι του χαμογελαστός. Την ταυτότητά του προδίδουν τα κοκκινωπά μαλλιά, τα μεγάλα βαθυλωτά μάτια και τα σκούρα, τοξωτά φρύδια. Έχει μεγάλη μύτη που στρογγυλεύει στην άκρη και καλογραμμένο στόμα που σπάει από ένα ελαφρύ χαμόγελο. Η πίεση που ασκεί το χέρι του αλλοιώνει ελαφρά το σχήμα του στόματός του - κάτι που δεν πέρασε απαρατήρητο από τον Ρέμπραντ και που ενισχύει την χαλαρή ατμόσφαιρα του πίνακα. Και η τεχνική ακόμη του Ρέμπραντ είναι χαρακτηριστικά ελεύθερη και μαρτυρά γρήγορες κινήσεις. Για παράδειγμα, για να αποτυπώσει την σκιά στο μέτωπο του Τίτου απλώς αφήνει εκτεθειμένη την καφεκίτρινη περιοχή στη βάση του πίνακα, ενώ σε άλλα σημεία του προσώπου δίνει φως με πλατιές πινελιές. Στα μισά του πίνακα ο Ρέμπραντ αποφάσισε να χαμηλώσει λιγάκι τον αντίχειρα της μορφής, όπως φαίνεται από τα σημεία που το χρώμα έχει φθαρεί. Και σαν να μην έφτανε αυτό, έχει ανακαλυφθεί πως ο καμβάς του έργου είναι περισσευούμενο κομμάτι από έναν πολύ μεγαλύτερο. Η συνολική εντύπωση που δίνει ο πίνακας είναι ότι φιλοτεχνήθηκε βιαστικά και κατά τύχη.
Μπορεί να έγινε ως εξής: Ο κάθησε σε μια καρέκλα που βρήκε πρόχειρη στο στούντιο του πατέρα του, καθώς περνούσε για να τον δει και να τα πουν. Ο Ρέμπραντ αποφασίζει εκείνη τη στιγμή να φτιάξει το πορτρέτο του γιου του, μια σπουδή στο πόδι. Στόχος του είναι να αποδείξει πόσο καλός είναι στην πιστή απόδωση λεπτών συναισθηματικών αποχρώσεων μέσα από την έκφραση του προσώπου και από τις χειρονομίες, προϋπόθεσηαπαραίτητη για να διακριθεί κανείς ως «ιστορικός ζωγράφος». Πρόκειται για σπουδή, αλλά όπως και να έχει, ο Ρέμπραντ υπογράφει, ώστε να μπορεί να πουλήσει τον πίνακα. Το αποτέλεσμα είναι απίστευτα αυθεντικό (πόσο συχνά βλέπει κανείς σε πίνακα κάποιον να κάθεται ανέμελα στηρίζοντας το πηγούνι του;), η οπτική αποτύπωση της σχέσης πατέρα-γιου. Ο Τίτος δείχνει να νιώθει άνετα κοντά στον πατέρα του, συνεπώς πατέρας και γιος μάλλον τα πήγαιναν καλά.
Εδώ θα βρεις οκτώ λόγους να επισκεφθείς την Οικία - Μουσείο Ρέμπραντ στο Άμστερνταμ, πέρα από την έκθεση Το κοινωνικό δίκτυο του Ρέμπραντ!