Πυρηνική πόλεμος – Γαμώ την! (...)

Πυρηνική πόλεμος –
Γαμώ την!
Για να μην την γνωρίσουν οι άνθρωποι,
Δε χύνουν δάκρυα

Η Μαρία Πριματσένκο γεννήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα σε ένα χωριό της Μπολότνια, μεταξύ Κιέβου και Τσερνόμπιλ. Το 1986 η πυρηνική καταστροφή και η διάχυση ραδιενεργού υλικού με την συνακόλουθη ρύπανση της περιοχής απείλησε άμεσα τη γενέτειρα της καλλιτέχνιδας. Τα γεγονότα αυτά επηρέασαν επίσης το ύστερο έργο της, στο οποίο αναφέρεται συχνά σε αυτό το συμβάν.

Το έργο της Πριματσένκο που σχετίζεται με την πυρηνική ενέργεια μπορεί να αναγνωσθεί ως μια απόπειρα να βρεθεί μια ορατή αναπαράσταση για την αόρατη απειλή της ρύπανσης από ραδιενέργεια και ταυτόχρονα ως μια μορφή διαμαρτυρίας ενάντια στον πυρηνικό πόλεμο. Το έργο Πυρηνική Πόλεμος – Γαμώ την! (στα ουκρανικά το ουσιαστικό πόλεμος, «вiйна», είναι θηλυκό) μεταχειρίζεται τη γλώσσα της φαντασίας και των αρχετύπων για να δημιουργήσει ένα νέο μετα-πυρηνικό ζωολόγιο (bestiary). Αρκετές από τις διπλές συνθέσεις του Τσερνόμπιλ που φιλοτέχνησε η καλλιτέχνιδα απεικονίζουν επικίνδυνα θηρία, απειλητικά υβρίδια, με φίδια να ξεπροβάλλουν από τα στόματά ή τα αυτιά τους (πιθανότατα δεν αποτελεί σύμπτωση η επιλογή του συγκεκριμένου ζώου, το οποίο συχνά συσχετίζεται με το κακό στη λαϊκή συμβολογραφία). Αποτελούσε ένα παραστατικό και συνάμα δριμύ «κατηγορώ» και ευθεία αντίθεση στην απειλή της πυρηνικής καταστροφής, η οποία ξεπερνούσε τα όρια του κόσμου στον οποίο κατοικούσε η καλλιτέχνιδα.

Αυτά τα έργα αποκτούν ακόμα πιο ενδιαφέρουσα ανάγνωση εντός της σοβιετικής κουλτούρας, η οποία απέβλεπε στην πυρηνική ενέργεια ως εξαιρετικά ισχυρό σύμβολο του ανθρώπινου θριάμβου στον αιώνιο αγώνα του ενάντια στη φύση. Την ίδια εποχή, το Τσερνόμπιλ αποτέλεσε την στιγμή της κατάρρευσης αυτής της αφήγησης, για τη επικράτηση του ανθρώπου επί της φύσης, η οποία υποτίθεται θα έπρεπε να δαμαστεί από την τεχνολογία. Η τέχνη της Μαρία Πριματσένκο, μέσω της δύναμης της καλλιτεχνικής της έκφρασης, δομεί μια διαφορετική ιστορία, αυτή της συμβίωσης ανθρώπινων με μη-ανθώπινους κόσμους, στην οποία τα επιμέρους στοιχεία παραμένουν σε ισορροπία. Η πυρηνική απειλή δεν μπορεί να συμπεριλαμβάνεται σε μια τέτοια κατανόηση της πραγματικότητας. Είναι κακή. Δεν μπορεί να υπερκεραστεί, ακόμα και από την ίδια την τέχνη, εξ ου και η ανάγκη για την εύρεση επαρκούς αναπαράστασης.

Το έργο αυτό παρουσιάζεται στην έκθεση Τίγρη στον κήπο. Τέχνη της Μαρία Πριματσένκο στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Βαρσοβίας, η οποία είναι επισκέψιμη μέχρι τις 30 Ιουνίου του 2024.

ΥΓ. Εξερεύνησε τον μοναδικό κόσμο της τέχνης της Μαρία Πριματσένκο! Τα πλάσματα που φαντάστηκε είναι στ'αλήθεια εξωπραγματικά.