Άγνωστος Καλ
Όταν ανοίγουμε οποιαδήποτε σελίδα ενός μεσαιωνικού προσευχητάριου, παρατηρούμε πρώτα απ' όλα τις συνθέσεις στα περιθώρια που αποτελούνται από λουλούδια και έντομα- υπάρχουν τυχαίες παραστατικές σκηνές (που ονομάζονται σπιριτέλι στην Ιταλία) με ανθρώπους, ζώα και φανταστικά πλάσματα. Η χλωρίδα και η πανίδα είναι πανταχού παρούσες στα περιθώρια– καταλαμβάνοντας αυτόν το χώρο, ξεχωρίζουν σαν να κοροϊδεύουν τον πρωταρχικό ρόλο του κειμένου και των μικρογραφιών.
Τα μαρτζινάλια, όταν διατάσσονται σε αφηγηματικές ακολουθίες, φαίνεται να δημιουργούν ένα ξεχωριστό νήμα, ανεξάρτητο από τον παραδοσιακό διάκοσμο, που διατηρείται με τη μορφή τεσσάρων ολοσέλιδων μινιατούρων, καθώς και πολλών δεκάδων μικρότερων περίτεχνων μονογραμμάτων εξίσου μεγάλης ομορφιάς.
Αρκετοί ανώνυμοι εικονογράφοι εργάστηκαν για τη διακόσμηση αυτού του προσευχητάριου στη Γάνδη ή τη Μπριζ γύρω στο 1483, συμπεριλαμβανομένου του εξαιρετικού, άγνωστου Βερολινέζου δασκάλου της Μαρίας της Βουργουνδίας. Το έργο τους ήταν ένα καλλιτεχνικό πείραμα που βασιζόταν στη δεξιοτεχνική αναπαραγωγή της πραγματικότητας, η οποία εκδηλωνόταν μέσα από θραύσματα της φύσης που παρουσιάζονταν με νατουραλιστικό τρόπο, χρησιμοποιώντας ψευδαισθητικά εφέ. Πολλές σελίδες του χειρόγραφου ήταν ζωγραφισμένες με αγριολούλουδα, παραπέμποντας σε οπτικές ψευδαισθήσεις (όπως η μίμηση ενός πραγματικού χερμπάριουμ)–ο αναγνώστης που βλέπει σχεδόν ολόκληρο το φυτό στη δεξιά σελίδα, αφού γυρίσει το φύλλο, βλέπει μόνο ένα μέρος του βλαστού του φυτού (το μέρος με το οποίο συνδέεται με το υποτιθέμενο φόντο που δημιουργεί η περγαμηνή που κόβεται). Ας μην εξαπατηθούμε από την ψευδαίσθήση! Ο νατουραλισμός είναι συνυφασμένος με το στυλιζάρισμα, και η διακόσμηση δημιουργήθηκε σε εργαστήριο εικονογράφου χρησιμοποιώντας έμμεσα υλικά: λεπτομερή σχέδια, σχεδιαστικές μινιατούρες και χαρακτικά.
Ποιο νόημα κρύβεται σε αυτά τα θραύσματα της φύσης που είναι διάσπαρτα στα περιθώρια;
Παραδοσιακά, τα επιμέρους είδη φυτών (τριαντάφυλλα, κρίνα, γαρίφαλα, άνθη κολομπίνας και πανσέδες) συνδέονταν με λατρευτικά νοήματα, που συνάδουν με τη λειτουργία του βιβλίου. Ανεξάρτητα από αυτό, η ζωγραφική διακόσμηση ως συνειδητά καινοτόμο καλλιτεχνικό δημιούργημα τονίζει τις μιμητικές δυνατότητες της τέχνης, και λόγω της θεματολογίας, είναι η συμβολή των Ολλανδών εικονογράφων του τέλους του 15ου αιώνα στην ανάδειξη της νεκρής φύσης ως ανεξάρτητου ζωγραφικού είδους.
Μοιραζόμαστε σήμερα μαζί σου αυτή την όμορφη σελίδα χάρη στο Εθνικό Μουσείο στην Κρακοβίας, τμήμα του οποίου είναι και το περίφημο Μουσείο Τσαρτορίσκι, το οποίο έχει κι αυτό το βιβλίο στη συλλογή του. Κοίτα αυτά τα σκυλιά στο κάτω μέρος! Είναι τόσο όμορφα... και ξέρεις κάτι; Στο Σετ 50 Καρτ Ποστάλ με Ζώα στην Τέχνη, έχουμε πάμπολλες απεικονίσεις χαριτωμένων ζώων στην τέχνη! Επισκέψου το DailyArt Shop σήμερα—είναι η τελευταία μέρα της έκπτωσης του Νέου Σεληνιακού Έτους! :)
ΥΓ. Τα πλάσματα που απεικονίζονται στα περιθώρια των μεσαιωνικών χειρογράφων δεν ήταν πάντα φιλικά. Έχεις δει αυτά τα τρελά μεσαιωνικά κουνέλια δολοφόνους;