آیا تابهحال اسم اسکار گوستاو رایلندرِ عکاس به گوشتان خوردهاست؟ او در زمان خود شخصی سرشناس بود، ولی حتی بااطمینان نمیدانیم که کِی و کجا زاده شدهاست. قطعاً متولد سوئد است و احتمالاً در سال ۱۸۱۳ بهدنیا آمده. اسکار با چارلز لودویج داجسن (معروف به لوئیس کرول) دوست بود و با جولیا مارگارت کمرون همکاری میکرد. قبلاً در DailyArt به آثار هر دو نفر پرداختهایم.
اسکار در ابتدای مسیر خود مشکلات زیادی داشت. کارش را بهعنوان صاحب عکاسخانهای در لندن شروع کرد، اما فرازوفرودهای زیادی را از سر گذراند. او آثاری اروتیک با حضور دختران شاغل در سیرک خلق میکرد و تصاویری از دختران خیابانی به نمایش میگذاشت. از سال ۱۸۵۶ مسیری بسیار جدیتر را در پیش گرفت. میخواست ببیند چطور میتواند از یک قطعه نگاتیو مجدداً استفاده کند و ترفندهای مختلف را به کار ببندد. بهخاطر تصاویرش از افراد «بیسر» معروف شد. در فرآیند چاپ سر مدلهایش را قطع و آن را در جایی دیگر چاپ میکرد (یعنی یکجورهایی کاتوپیست میکرد). تصاویری میآفرید که در آنها افراد انگار سر خود را بهدست گرفته بودند یا سر عزیزانشان را در دست داشتند. از نظر مردم این تصاویر فوقالعاده بودند.
این کارها برای اسکار تازه آغاز راه بود. به راههایی فکر میکرد تا بتواند مونتاژهایی پیچیدهتر و پرجزئیاتتر بسازد. آثاری شبیه به آنچه امروز داریم نمایش میدهیم، یعنی «دو سبک زندگی». این تصویری تمثیلی است که بهتقلید از مکتب آتن (۱۵۱۱) اثر رافائل خلق شده. راهنمایی مذکر، یعنی مرد ریشوی وسط تصویر، به دو فرد جوان پند و اندرز میدهد. یکی در پی لذایذ فضیلتمندانه است و دیگری بهدنبال لذایذ گناهآلود. اسکار در نسخهٔ چاپی نهایی ۳۲ قطعه تصویر را با یکدیگر ترکیب کرد و همین کار از او شش هفته وقت گرفت. به اینهمه برهنهنگاری قبیح نگاه کنید! وقتی ملکه ویکتوریا دستور داد تا نسخهای برایش ببرند، تمام این قبح بهسرعت شکست. موفقیت این عکس چاپی باعث شد تا نام اسکار بر سر زبانها بیفتد و درهای زیادی به رویش گشوده شود. در سال ۱۸۷۲ چارلز داروین از وی خواست تا در روند چاپ کتاب تازهٔ داروین، بروز احساسات در انسان و حیوان، به او کمک کند. اسکار در جوامع علمی نیز شهرتی بههم زد و در نخستین مراحل پژوهشهای حوزهٔ روانشناسی و روانپزشکی مشارکتهایی داشت. با اینهمه شهرت، وقتی در سال ۱۸۷۵ از دنیا رفت، مردی فقیر بود. انجمن عکاسی ادینبرا نیز برای کمک به بیوهاش ناچار شد تا مبالغی اعانه جمعآوری کند.
- اریک