شش خرمالو

زمانِ دقیقِ آفرینشِ این اثر هنوز مشخّص نیست، ما فقط می‌دانیم که این اثری‌ست از راهبِ بوداییِ مکتبِ ذنِ چینی در قرنِ سیزدهم، موکسی فاشانگ، که بیشتر با عنوانِ خلاصه شدۀ «موکی» شهرت دارد.

او همزمان با سلسلۀ یانگِ جنوبی زندگی می‌کرد و با توجّه به اینکه در آن دوران، نقّاشیِ نفیس و ادیبانۀ چینی بیشتر موردِ توجّه بود، سبکِ هنریِ موکی توسّطِ مخاطبانِ اصلی‌اش -یعنی چینی‌ها- کاملاً نادیده گرفته شد. ولی بعدها در خارج از چین، به ویژه در ژاپن بسیار محبوب و تأثیرگذار بود.

شش خرمالو یک طومارِ آویز است که با جوهر روی کاغذ نقّاشی شده. کلِّ نقّاشی فقط از شش خرمالو تشکیل شده است که در یک فضای خالی قرار گرفته‌اند. قلم‌موی موکی در اینجا بسیار مختصر و ساده است. به نظر می‌رسد که او تلاشی برای این کار نکرده. انگار که یک کودک آن را کشیده باشد! با این حال، در سایه، شکل و حالتِ این شش خرمالوی نقّاشی شده، تضادِّ ظریفی وجود دارد. آنها بی‌گناه و در عینِ حال بازیگوش، دور و در عینِ حال جذّاب به نظر می‌رسند. آیا این واقعاً شما را متعجّب می‌کند: پیامِ این اثر چیست؟

در واقع، یک نقّاشی با مضمونِ ذن نه تنها برای مشاهده، بلکه برای مراقبه تولید شده است. بودیسمِ ذن، دینِ مراقبه است. هنرِ آن نیز همینطور. خودِ نقّاشی هیچ هدفِ اجتماعی یا سیاسیِ خاصّی ندارد و تنها برای تحریک یا الهام بخشیدن به مراقبه ساخته شده است. جالب اینجاست که این نقّاشی اکنون در معبدی بودایی به نامِ دایتوکو-جی در کیوتوی ژاپن اقامت دارد. آیا می‌توانید باور کنید که راهبانِ امروز، هنوز به این اثرِ هنری نگاه می‌کنند و با آن مراقبه انجام می‌دهند؟

نویسندۀ متن: وِی لی