توبه مریم مجدلیه

زنی با دست های جمع شده به سمت بالا و به سمت شکافی نورانی در ابرهای تاریک نگاه می‌کند. تصویر ساده است اما شیوۀ اجرای اثر به آن تأثیر ویژه‌ای می‌بخشد. مریم مجدلیه یک استثناء در سنت مسیحی است؛ نام او در هر چهار انجیل ذکر شده و داستان او در تمام قرون الهام بخش بوده. او که از نزدیک با عیسی مسیح و حواریون در ارتباط بود، گناهان خود را شناخته و مورد بخشش مسیح قرار گرفت. وی پس از رستاخیز در میان اولین کسانی بود که مقبرۀ خالی را یافت.  او مایۀ امید افرادی است که با وجود زندگی نامطلوب خود به دنبال کمال هستند.

ال گرکو لحظۀ توبه مریم مجدلیه را نمایش می‌دهد. قدرت اثر از برخورد هنری استادانه با روایت سوژه ناشی می‌شود. نقاشی های ال گرکو سبک تکلف گرایی اروپای غربی را با نگین ها و شمایل نگاری جهان بیزانس شرقی تلفیق کرده است. بلوغ سبک او با نمایش چهره های نحیف و ترکیب رنگ های نامانوس شکل گرفته است. این نسخه از توبه مریم مجدلیه (او چندین نسخه از آن خلق کرد) یک شاهکار است. تلاطم آسمان وجود سنگ سخت را متعادل می‌کند.  جمجمه نماد مرگ است و در مقابل پیچک که نشان دهندۀ جاودانگی است. موی بلند و بطری روغن نشان دهنده خدمت به عیسی مسیح است. همه این‌ها به ما در درک موضوع اثر کمک می‌کند اما این نگاه آسمانی سوژه است که توجه ما را به خود جلب می‌کند.  ال گرکو به ما چشمانی رها از غم و اندوه و سرشار از امید و ایمان نشان می‌دهد. ابرها از هم جدا می‌شوند، مریم مجدلیه توسط نوری از غیب روشن می شود و به نظر می‌رسد که دعایش مستجاب شده است.

مطالعات و بررسی های اخیر انجام شده بر روی اثر برخی از فرآیند های اجرایی ال گرکو را نشان داد. گوش سمت چپ قابل مشاهده در نقاشی سومین نسخه طراحی شده است.  دو محل و حالت قبلی برای گوش رنگ آمیزی شده بود تا اینکه این نسخه هنرمند را راضی کرد. همچنین، دایره ابرهای نورانی شده در بالای سوژه (تقریباً در هاله ای گسترده) زمانی دارای ستون نورانی بود که به سر او منتهی می‌شد.  ال گرکو این علامت معنوی را حذف کرده و اجازه می دهد تا تمرکز اثر بر آن چشمان باشکوه باشد.

پی‌نوشت: در اینجا می‌توانید در خصوص علت نامگذاری ال گرکو به عنوان پدربزرگ سبک اکسپرسیونیسم، بیشتر بخوانید.