Portret van een Groteske Vrouw

Dit Portret van een Groteske Vrouw is een van de mooiste, lelijkste schilderijen ooit gemaakt! Mijn excuses voor het oxymoron, maar hoewel de dame niet snel een knappe verschijning zal worden genoemd, is het olieverfschilderij zelf een mooi voorbeeld van renaissance kunst uit het noorden. Metsys schilderde dit ongebruikelijke onderwerp in alle eerlijkheid en met weelderigheid. Het is een voorstelling van een oude dame gekleed in de mode van haar jeugd, waarbij ze een rozenknop toont als romantisch gebaar. Het zou bijna satire een kunnen zijn van een oude vrouw die zich ongepast gedraagt voor haar leeftijd, maar gelukkig betreft het hier geen persoon die echt bestaan heeft. Het is vrijwel zeker dat Metsys ergens tijdens zijn leven iemand gezien heeft met zo'n uiterlijk (dat tegenwoordig bekend staat als de botziekte van Paget en tot vervormingen van de botten leidt). Er is echter geen melding van een dame uit de aristocratie die er precies zo uit zag. Dus het lijkt erop dat hij een schets van iemand met deze ziekte later heeft uitgewerkt en haar speciaal op het schilderij in deze mooie kleding heeft gestoken.

De persoon die hij zo gecreëerd heeft, is zowel iets om vrolijk als triest van te worden. Hier wordt een extreem onaantrekkelijke, oudere vrouw afgebeeld alsof ze op zoek is naar een geliefde, in ouderwetse kleding, met haar misvormde gezicht en gerimpelde huid. Het maakt het lastig om er niet een beetje om te grinniken, want zeg nu zelf, wie wil nu haar geliefde zijn! Maar kunnen we wel echt om haar lachen zonder dat onze vooroordelen weerspiegelen op onszelf? Realiseren we ons plotseling dat de kunstenaar ons misschien wel opzettelijk een oncomfortabel gevoel wil geven, om ons te tonen dat ook wij niet geheel verschoond zijn van onze lelijke kanten?

Deze vrouw moet werkelijk een van de ongelukkigste vrouwen zijn die ooit bestaan heeft: niet alleen komt de botziekte van Paget zelden voor, het is helemaal een zeldzaamheid bij mensen jonger dan vijftig jaar en daarbij zijn vrouwen in de minderheid. Als je je dit realiseert denk ik dat de moderne toeschouwer meer sympathie kan opbrengen voor deze hertogin, maar ten tijde van de renaissance dachten de mensen hier anders over. En in dat opzicht vraag ik me wel af of Metsys er ooit gedroomd van heeft dat ze met andere ogen bekeken zou worden dan met wreedheid en spot.

- Sarah