Stilleven met Bloemen

Antoine Berjon (1754-1843), een Franse schilder en ontwerper, behoorde tot een van de belangrijkste schilders van bloemen in 19de-eeuws Frankrijk. Hij werkte met een scala aan materialen, waaronder olieverf, pastelkrijt, waterverf en inkt.

Berjon werd geboren in St. Pierre de Vaise, een gemeente van Lyon, als zoon van een slager. Hij bekwaamde zich eerst in tekenen bij de lokale beeldhouwer Antoine-Michel Perrache. Volgens zijn biograaf J. Gaubin, zou hij medicijnen gestudeerd hebben of verkoos hij monnik te worden en heeft hij bloemen leren schilderen tijdens zijn noviciaat. Uiteindelijk ging hij aan het werk als ontwerper van stoffen in de, voor Lyon belangrijke, zijde-industrie tot deze ineenstortte tijdens de Franse Revolutie.

Berjons schilderijen uit de jaren tachtig van de 18de eeuw zijn niet meer te achterhalen. In 1791 accepteerde de Parijse Salon vier van zijn werken, waaronder Stilleven met Perziken en Druiven. Hij bezocht Parijs vaak in die jaren en in 1794 ging hij er wonen. Inmiddels was hij bevriend geraakt met Jean-Baptiste-Jean Augustin, een schilder van miniaturen en Claude-Jean-Baptiste Hoin, een portretschilder. Berjon exposeerde zijn werk tenminste vijf keer tijdens de Parijse Salon gedurende de 17 jaar dat hij in Parijs woonde.

Tegen de tijd dat hij terugkeerde naar Lyon (in 1810) was zijn ster gerezen en werd hij benoemd tot professor in de bloemenmotieven aan de École des Beaux-Arts. Deze kunstacademie werd in 1807 opgericht bij decreet van Napoleon om de zijde-industrie van Lyon nieuw leven in te blazen. Na 13 jaar namen ze in 1823 afscheid van hem en werd hij opgevolgd door zijn talentvolle pupil Augustin Thierrat. Mogelijk had Berjons temperament hem in conflict gebracht met het bestuur van de academie. Hij stond bekend om zijn koppigheid en sommige tijdgenoten beschreven hem als egoïstisch, een karakterisering die hem zijn hele leven bij bleef. Hij startte zijn eigen studio in Lyon, waar hij de laatste 20 jaar van zijn leven privélessen gaf en zijn eigen kunstwerken maakte. Hij is op 89-jarige leeftijd in Lyon overleden.

Een van Berjons belangrijkste werken is dit bizarre en unieke stilleven. Hij maakte het toen hij professor was aan de École des Beaux-Arts. De gedetailleerde voorstelling van bloeiende bloemen doen denken aan de Nederlandse schilders van bloemen van twee eeuwen eerder. Echter de objecten die naast de bloemen te zien zijn suggereren geen normaal stilleven. Het skelet van een haaienkop (koboldhaai?) en de schelpen lijken er niet op hun plaats. Maar bij nader inzien toont het aan dat Berjon geïnspireerd werd door de Verlichting (een cultureel-filosofische en intellectuele stroming) waarbij hij meerdere items toevoegde zodat het onderwerp natuur voldeed aan de nieuwe tijdgeest. De versheid en het delicate van de bloemen vormen een mooi contrast met de ouderdom en bestendigheid van de versteningen.

- Clinton