Onbekende Artiest
Shiva is een integraal onderdeel van het Hindu godenrijk en de derde god (de vernietiger) van het driemanschap (samen met de schepper, Brahma en de bewaarder, Vishnu). Dit alom populaire beeld toont hem in de vorm van Nataraja, de beschermgod (of beter gezegd de koning) van de dans. De Shiva Nataraja illustreert op briljante wijze de kosmische dans van de Ananda tandava ofwel de Dans van de Gelukzaligheid. Het symboliseert de eindeloze, eeuwige cyclus van schepping, vernietiging en regeneratie. Dit is de hoeksteen van het Hindu geloofssysteem en is ook een immense bron van artistieke inspiratie.
De Nataraja staat met zijn rechtervoet op de onsterfelijke demon Apasmara, die onwetendheid vertegenwoordigt. Apasmara’s eeuwige bestaan is van vitaal belang voor het behoud van het evenwicht tussen kennis en onwetendheid — want zonder onwetendheid zou kennis geen waarde hebben. Daarom gelooft men dat Shiva eeuwig in zijn Nataraja gedaante Apasmara onderdrukt.
Hij wordt afgebeeld in een vlammend aureool, dat bekend staat als een prabha mandala, die de cyclische aard van de tijd voorstelt. Zijn dreadlocks bloeien op in de razernij van de dans. In de rechter bovenhand houdt hij een damaru vast, een dubbelzijdige trommel, die de oervibraties voortbrengt, die de scheppingcyclus in gang zetten. In zijn linker bovenhand houdt hij agni of vuur vast, dat de vernietigingskracht symboliseert. De gebaren van zijn rechter en linker onderhand symboliseren bescherming en redding.
Hoewel sommige oudere versies van de Shiva Nataraja al in de 5e eeuw opduiken, kwam deze iconische voorstelling pas voor het eerst tot stand tijdens de Chola Dynastie in Zuidelijk India rond de 10e en 11e eeuw. Hoewel waarschijnlijk niet meer uitsluitend handgemaakt, worden deze beelden sinds de Chola tijd nog steeds gereproduceerd voor het gebruik in Hindu woningen, tempels en rituelen met zeer weinig of geen variatie ten opzichte van de Chola-periode .
- Maya Tola
P.S. Lees een verhaal over Amrita Sher-Gil – India’s Frida Kahlo!