Ondernemend dier

We presenteren het werk van vandaag met dank aan Zentrum Paul Klee in Bern. :) Veel plezier!

Paul Klee schilderde en tekende tientallen dieren, mythische en hybride wezens, en andere schepsels, voornamelijk tijdens zijn laatste creatieve jaren van 1938 tot 1940. Gedurende deze tijd probeerde hij al zijn indrukken van de wereld, dus van de natuur en de samenleving, in foto’s vast te leggen. Klee observeerde nauwkeurig hoe dieren en mensen zich gedragen en dit blijkt uit duizenden tekeningen en honderden schilderijen. Hij probeerde de werking van de wereld te identificeren en onthullen. Hij wilde ons mensen een spiegel voorhouden en hiermee laten zien hoe we functioneren. Voor hem lagen de grenzen tussen verschillende wezens – mensen, dieren en zelfs planten – niet vast. Klee antropomorfiseerde dieren en verdierde mensen.

Ondernemend dier is hier een voorbeeld van. In 1940, het jaar van zijn dood, tekende Klee dit wezen met potlood en kleurenpasta. Zoals typerend is voor deze late fase van zijn werken is Klee’s beeldtaal hier sterk gereduceerd en bewust kinderlijk. Hij gebruikte alleen de absoluut noodzakelijke visuele elementen om zo op de essentie te kunnen focussen. Zijn figuren en wezens zijn getekend met slechts een paar lijnen. Wat maakt dit wezen het ondernemend dier van de titel? Het is zijn vastberadenheid! Hoe probeert Klee deze vastberadenheid weer te geven? Door een wezen af te beelden dat trots een duidelijke richting op marcheert, met een doelgerichte blik op zijn gezicht. Ook al kon Klee beweging zelf niet direct weergeven, maakt de positie van de poten duidelijk dat dit dier beweegt en naar rechts loopt.

Wij mensen zouden dieren doorgaans niet als vastberaden beschouwen. In tegendeel, dieren lijken rond te dwalen, gedreven door hun instincten. Vooruitziende acties, daarentegen, zijn voorbehouden aan de mens. Klee’s Ondernemend dier is waarschijnlijk bedoeld als satire op het menselijk gedrag.

PS Paul Klee was niet de enige die gek was op dieren en ze schilderde. Lees hier over Franz Marc, een schilder die van paarden hield.