Koning Midas

Andrea Vaccaro was een Italiaanse schilder uit de barokperiode. In het midden van de 17de eeuw was Vaccaro een van de meest succesvolle schilders in Napels (toen onder Spaanse heerschappij). Zeer succesvol en gewaardeerd tijdens zijn leven, produceerden Vaccaro en zijn atelier veel religieuze werken voor zowel lokale als Spaanse klanten.

Dit is koning Midas van de gouden aanraking, maar misschien is hij hier afgebeeld voordat hij deze gave verwierf of nadat de Griekse god Dionysos deze kracht van de inmiddels wanhopige Midas weer afgenomen had. Zoals je ziet heeft Midas hier ezelsoren, het gevolg van een ontmoeting met een andere machtige godheid. De god Pan was de uitvinder van de syrinx (panfluit), die in de VS beroemd werd door Johnny Carson die meedogenloos de spot dreef met Gheorghe Zamfir (een Roemeense panfluitmuzikant). Alleen de Amerikaanse filmmaker Quentin Tarantino en de Amerikaanse rapper RZA waren cool genoeg om Zamfirs muziek hip en populair te maken in Kill Bill Vol. 1!

Maar terug naar het schilderij. Pan pochte dat zijn panfluitmuziek mooier was dan het snarenspel van de god Apollo op zijn lier en hij daagde Apollo uit voor een muzikale wedstrijd. Toen Midas oordeelde dat Pan een betere muzikant was, gaf de verontwaardigde Apollo de koning een paar ezelsoren. Begrijpelijk beschaamd over zijn nieuwe uiterlijk trok de koning zich terug in zijn paleis. Vanaf dat moment droeg hij enkel nog een tulband en alleen zijn kapper wist van het geheim.

Vaccaro werd aanvankelijk beïnvloed door Caravaggio, met name door zijn gebruik van clair-obscur-effecten en de naturalistische weergave van zijn figuren. Vanaf 1630 haalde hij ook inspiratie uit de werken van kunstenaars als Guido Reni, Anthony van Dyck en Pietro Novelli. Zijn tenebrisme werd lichter en minder scherp onder invloed van meer gematigde werken zoals die van Pietro da Cortona. Tenebrisme, van het Italiaanse woord voor duister en mysterieus, is uitgesproken clair-obscur, gelijkend op het schijnwerpereffect uit de renaissance. Een felle spot die het ontwerp verlicht zorgt voor een verrassend effect op de delen van het schilderij die in de schaduw blijven; juist door de schaduwen wordt de nieuwsgierigheid gepikkeld. Dit werk is waarschijnlijk een van Vaccaro's latere werken. Het is echter niet gedateerd, dus valt er niet meer over te zeggen dan dat het gemaakt is vóór 1670, het jaar waarin de kunstenaar overleed.

- Clinton Pittman

PS Veel schilders werden beïnvloed door Caravaggio. Lees hier over de caravaggisten. Waren het fans, epigonen of meesters?