Joos van Craesbeeck
Nadat het katholieke zuiden van de Nederlanden zich in de 16e eeuw had afgescheiden van het protestantse noorden, keken Vlaamse kunstenaars met nieuwe ogen naar de oude religieuze thema's en bliezen zij deze nieuw leven in om de katholieke traditie te doen herleven. Joos van Craesbeecks schilderij De verzoeking van Sint-Antonius is daarvan een uitstekend voorbeeld.
De kluizenaar Antonius heeft zich teruggetrokken op een afgelegen plek aan de kuststrook. Maar zelfs daar weet de verzoeking hem te bereiken. Een helder schijnsel verlicht de donkere ruimte en de angstwekkende gebeurtenissen die zich hier afspelen. We zien Antonius zittend voor zijn schuilplaats, terwijl hij de bijbel stevig in zijn handen houdt om daaruit kracht te putten. Met de golven van de zee spoelen massa's kwade geesten aan land. Degene die het dichtste bij hem is, is een wulpse vrouw. Het tafereel wordt echter gedomineerd door het reusachtige hoofd van een man, waaruit talloze duivels tevoorschijn komen, als het ware zijn satanische gedachten die een fysieke vorm hebben aangenomen. De man zelf kijkt met afgrijzen naar zijn geesteskinderen. Duivelse wezens -waaronder een schilder, een brillenglas en een vogelnest- hebben zich verschanst in zijn voorhoofd, in een opengereten kloof. De toeschouwer kan zich slechts afvragen wat de verborgen betekenis ervan is.
Craesbeeck wil zijn medemensen waarschuwen en daarvoor maakt hij gebruik van een populaire middeleeuwse traditie. Zoals het thema van het macabere hoofd toont, was hij beïnvloed door de diableries van Hieronymus Bosch, Pieter Brueghel en hun adepten.
We tonen dit prachtige schilderij van Joos van Craesbeek met dank aan de Staatliche Kunsthalle Karlsruhe. :)
PS Over Bosch gesproken, klik hier om te luisteren naar de 'kontmuziek' van zijn beroemdste schilderij (De tuin der lusten). :D Naar dit schilderij kun je met gemak urenlang kijken. Als je de gedachten die je hebt bij het bekijken van meesterwerken wilt opschrijven, dan moet je hier echt eens een blik werpen op onze kunstlogboeken, die speciaal daarvoor zijn ontworpen.