Judith onthoofdt Holofernes

"De Heer heeft hem neergeslagen door de hand van een vrouw," verklaart Judith, een jonge Joodse vrouw uit Bethulia, zo wordt verteld in de Bijbel. Ze beschrijft haar stoutmoedige daad die de Israëlieten bevrijdde van de belegering door de troepen van Nebukadnezar. Judith waagde zich in het kamp van Holofernes, de geduchte Assyrische generaal. Ze had zich gekleed in haar mooiste kleren en deed alsof ze een alliantie zocht. Holofernes was in de ban van haar schoonheid en nodigde haar uit voor een groot feest in zijn tent. Nadat de generaal in dronken toestand in slaap was gevallen, nam Judith de gelegenheid te baat om met haar kromzwaard de fatale slag toe te dienen.

In dit indrukwekkende schilderij legt Artemisia Gentileschi - geboren op deze dag in 1593 - het moment vast waarop Judith Holofernes doodt. Het schilderij is zowel krachtig als huiveringwekkend. Holofernes ligt dronken op bed, zijn hoofd aan zijn haar vastgegrepen terwijl het zwaard in zijn nek wordt geslagen. Het bloed spuit zo hevig dat het Judiths jurk besmeurt.

Het werk werd voltooid in Rome na Artemisia's zevenjarige verblijf in Firenze. Het doet denken aan de naturalistische en krachtige stijl van Caravaggio, die door Artemisia bewonderd werd. Ondanks de markante uitvoering leidde het schilderij aanvankelijk tot controverse en werd het niet tentoongesteld. Artemisia had moeite om er geld voor te krijgen. Uiteindelijk kreeg ze het na aanzienlijke vertraging door tussenkomst van haar vriend Galileo Galilei, kort na de dood van Groothertog Cosimo II de' Medici in 1621 .

Vandaag de dag laat dit meesterwerk niet alleen een dramatische Bijbelse scène zien, maar vertelt het ook het persoonlijke en professionele verhaal van Artemisia Gentileschi, een vrouw die zich als kunstenaar een weg baande in een door mannen gedomineerd tijdperk. Haar opmerkelijke reis voerde haar langs de hoven van Rome, Firenze en Napels, naar Engeland en leidde er uiteindelijk toe dat ze als eerste vrouw werd toegelaten tot de Academie voor Kunst en Design in Firenze.

PS Zoals je ziet is het verhaal van dit schilderij erg complex. Als je even wilt vergeten wat je weet over dit meesterwerk en je wilt concentreren op wat je kunt zien, bekijk dan onze gratis online cursus Hoe naar kunst te kijken, waarin we de compositie analyseren. 

PPS Gentileschi's kunst zat vol gerechtvaardigde woede. Maar zij was niet de enige kunstenaar die haar emoties op het doek zette. Laten we eens kijken naar de vrouwelijke woede in de kunst! Voor meer verhalen over de kunst van Artemisia Gentileschi (waaronder een over dit schilderij), zie de artikelen hieronder.