Jan Matejko
Dit is het beroemdste schilderij in Polen.
De slag bij Grunwald toont de laatste fase van de strijd die op 15 juli 1410 op de velden van Grunwald werd uitgevochten tussen de samengevoegde Poolse, Litouwse en Roetheense strijdkrachten en de Duitse Orde, bijgestaan door West-Europese ridders. Natuurlijk heeft Polen deze strijd gewonnen.
Als een van de grootste veldslagen in middeleeuws Europa behoort het tot de meest gedenkwaardige gebeurtenissen in de geschiedenis van Polen. Het gevolg van de triomf van de Poolse wapens was, dat de macht van de Duitse Ridders in Pruisen werd gebroken. Voor Matejko, een vooraanstaande historische schilder die zijn eigen kunst beschouwde als een essentieel middel om de nationale identiteit te creëren en te behouden tijdens de ontberingen van de periode van verdeeldheid, werd het onderwerp een middel om een hedendaagse boodschap over te brengen. Het was namelijk de tijd van een geïntensiveerd germaniseringsbeleid, opgelegd door kanselier Otto von Bismarck tegen de Polen van de Pruisische partitie, en van het harde beleid van russificatie en repressie na de Januariopstand in de Russische partitie.
Matejko zag in hoe de compositie de toeschouwer naar het centrum van de tumultueuze strijd zou transporteren. In het midden zien we groothertog van Litouwen, Vytautas de Grote, afgebeeld in rood gewaad, met opgeheven handen in een gebaar van macht en triomf. Omdat zijn figuur speciale aandacht trekt, zien velen hem ten onrechte aan voor koning Władysław Jagiełło. De herkenning van de figuur als Vytautas wordt ondersteund door de gesloten prinselijke mijter die zijn hoofd siert. Władysław, de koning van Polen, stond dieper op het schilderij afgebeeld, in de rechterbovenhoek. Hij zit op een paard in een zilveren harnas, omringd door zijn bewakers. Zijn besluit om niet deel te nemen aan de strijd, in strijd met de gebruiken van die tijd, stelde hem in staat een succesvolle strategie uit te voeren. Op de voorgrond kunnen we het lot van Grootmeester van de Duitse Orde Ulrich von Jungingen waarnemen. Hij verdedigt zich tegen een aanval van voetvolk. Een van hen draagt een bijzonder opvallend kostuum, namelijk het gewaad van de beul, terwijl hij in zijn handen de lans van Sint-Mauritius vasthoudt, een van de meest prominente symbolen van koninklijke macht in Polen, een relikwie dat door Otto III aan Bolesław de Dappere werd geschonken tijdens het Congres van Gniezno. Dit is een figuratieve scène die bedoeld is om de hoop te wekken de vijanden van Polen te overwinnen en te breken. Het staat ook voor het verraad van de Duitse Ridders aan de idealen en het beleid van Otto III, die ooit een bondgenoot zag in de Poolse heerser. Aan de rechterkant van het canvas herkennen we mogelijk de Zwarte Ridder - Zawisza Czarny in een blauwe jas, aanvallend met zijn lans, algemeen beschouwd als de belichaming van het ideaal van de middeleeuwse ridder. Veel van de figuren vertegenwoordigen ridders die inderdaad in de velden van Grunwald hebben gevochten.
Omdat het enorm en zeer gedetailleerd is, raden we je ten zeerste aan om het op het volledige scherm te bekijken om op alle details in te zoomen :)