Potret Młodzieńca

Przez następny miesiąc, w każdą środę i niedzielę, będziemy Wam prezentować dzieła z katalogu strat wojennych (www.lootedart.gov.pl) prowadzonego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej. W wyniku II Wojny Światowej Polska utraciła ok. 70% swojego dziedzictwa kulturowego. Od 1992 r. zgromadzilismy informacje o podanad 63 000 zrabowanych dziełach sztuki. Poszukujemy prawie 15 000 obrazów i mimo, że wiele z nich mogło przepaść na zawsze, nadal mamy nadzieję, że wrócą do prawowitych, przedwojennych właścicieli. W większości przypadków, to wskazówka od osób prywatnych pomaga nam zlokalizować zaginione dzieło. Dlatego właśnie jest tak ważne, żebyście zobaczyli te obrazy. Wybaczcie jakość zdjęć ale często to jedyny obraz, który pozostał. Na razie odnaleźliśmy 28 dzieł. Dziękujemy za to, że jesteście z nami.

Zaczynamy od jednej z największych strat - Portretu Młodzieńca, Rafaela. Najniezwyklejsze i jedno z najpiękniejszych arcydzieł artysty, to zarazem najcenniejszy artefakt utracony przez Polskę. Obraz nabył Adam Jerzy Czartoryski (ca. 1799-1801) z myślą o muzeum w Puławach, założonym przez jego matkę Izabelę Czartoryską. Od 1809 r. praca była prezentowana w okolicznym Domku Gotyckim a w 1822 r. została dołączona do kolekcji należącej do Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. Kiedy wybuchła wojna, portret wraz z najcenniejszymi obiektami, został ukryty w Sieniawie i zamurowany. Niemieccy żołnierze znaleźli kryjówkę i zabrali kosztowności ale na szczęście zostawili obrazy. 28 września 1939 r. prace zostały przetransportowane do Pełkin, gdzie zostały przejęte przez rzeszowskie gestapo i 31 października 1939 r. skonfiskowane przez Kajetana Mühlmanna, Standartenfuhrera SS. Portret został zarezerwowany przez Hansa Posse, w celu dołączenia do planowanego przez Hitlera muzeum sztuki w Linzu. W trakcie przygotowań do wystawy dzieło zostało zdeponowane w Berlinie, w tamtejszym Kaiser Friedrich Museum (Muzeum Cesarza Franciszka) a stamtąd Hans Frank odesłał je z powrotem do Krakowa, żeby uświetniało jego rezydencję na Wawelu. Portret wraz z sześcioma innymi najcenniejszymi obrazami z Muzeum Książąt Czartoryskich został w dniu 12 września 1940r., zaliczony do rejestru "chronionego" przez Biuro Specjalnego Przedstawiciela ds. Inwentaryzacji oraz Ochrony Dzieł Sztuki i Dziedzictwa Kulturowego. Zaginął w tajemniczych okolicznościach w czasie ewakuacji Hansa Franka z Krakowa (lub wcześniej). Pojawiły się spekulacje, że portret został zniszczony lub skradziony.