Meduza

Drodzy użytkownicy DailyArt, jeśli potrzebujecie artystycznych kalendarzy na 2020 rok, mamy dla was coś specjalnego! Sprawdźcie, co można kupić w naszym nowym sklepie internetowym DailyArt: Miesięczny Kalendarz Ścienny z Artystkami, Miesięczny Kalendarz Ścienny z Arcydziełami oraz Tygodniowy Kalendarz na Biurko z pięknymi arcydziełami i krótkimi historiami o nich. Dostarczamy na całym świecie!

Kontynuujemy nasz specjalny miesiąc z wystawą Caravaggio i Bernini w Kunsthistorisches Museum w Wiedniu, do zobaczenia do 20 stycznia 2020 roku. To prawdziwy punkt obowiązkowy, nie przegapcie tego! A jeśli nie zdołacie dotrzeć do Wiednia, odwiedzajcie nas w każdą niedzielę tego miesiąca. :)

Chociaż o Meduzie nie wspomina się w najwcześniejszych zapiskach na temat pracy rzeźbiarza Filippo Baldinucciego i Domenico Berniniego, styl, śmiałość, z jaką wyrzeźbiono dziko wijące się na głowie postaci węże, oraz niesamowicie sprytne concetto marmuru ("okropny kalambur") silnie sugerują autorstwo Berniniego.

Potworne włosy Meduzy były gniazdem węży. Ci, którzy na nią spojrzeli, zamieniali się w kamień. Perseuszowi udało się uniknąć jej fatalnych mocy, spoglądając na nią tylko pośrednio, patrząc na mocno wypolerowaną metalową powierzchnię swojej tarczy. Tak chroniony, Perseusz ściął głowę Meduzy, gdy spała.

Popiersie Berniniego przedstawia sztywną głowę Meduzy, przed tym jak Perseusz ją ściął. Inspiracją dla artysty była nie tyle iluzjonistyczna tarcza Caravaggia z samą przerażającą podobizną Meduzy, co poetyckie potraktowanie tego przedstawienia w La Galeria Giambattisty Marino (1619). Poeta użył słów samej Meduzy, aby pośrednio zachęcić rzeźbiarzy do wzięcia jej skamienienia za temat: „Nie wiem, czy zostałam wyrzeźbiona przez śmiertelne dłuto, czy też, gdy spojrzałam na przejrzyste szkło, moje własne spojrzenie mnie taką uczyniło”.

Odpowiedź Berniniego na wypowiedź Marino jest demonstracją technicznej wirtuozerii i witalności, zaprojektowaną, aby wywołać oszołomienie widzów (odrętwienie), tak aby też "skamienieli". Zwrócił on jednak dłuto w stronę innej linii sonetu Marino, w której Meduza ostrzega czytelnika, że nawet spojrzenie na marmurową wersję jej twarzy - dzieło sztuki - może zmienić widza w kamień. W ten sposób Bernini stworzył (przynajmniej dla tych uświadomionych) paragone (porównanie) między dwiema sztukami siostrzanymi: ut scultura poesis (tak jak rzeźba, tak i poezja): poezja jako rzeźba mówiona i rzeźba jako poezja cicha.

Włoski pisarz i teoretyk Cesare Ripa powiązał Meduzę z zazdrością, a jej węże ze złymi myślami, które pochodzą z niegodziwego serca; rzeźbę można zatem odczytać również jako symbol uciszenia zazdrosnych plotek, a tym samym zwycięstwa mądrej dyskrecji.
Znaczenie dla Berniniego mogło być nawet bardziej bezpośrednie i osobiste w odniesieniu do nagłego zakończenia w 1638 r. jego namiętnego romansu z Costanzą Piccolomini (Bonarelli), której rysy są wyraźnie widoczne w twarzy Meduzy.

- FS

P.S. Zobaczcie tutaj pięć najsłynniejszych obrazów głowy Meduzy w historii sztuki. Piękne i przerażające zarazem!