Jan Matejko
Jest to bez wątpienia najsłynniejszy obraz w Polsce.
Bitwa pod Grunwaldem przedstawia końcową fazę bitwy stoczonej na polach Grunwaldu 15 lipca 1410 r. między połączonymi siłami polskimi, litewskimi i ruskimi a Zakonem Krzyżackim wspomaganym przez rycerzy z Europy Zachodniej. Bitwę tę wygrała oczywiście Polska.
Była to jedna z największych bitew średniowiecznej Europy, która stanowi jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Polski. W wyniku triumfu polskich sił, zakończył się okres dominacji Krzyżaków w Prusach. Dla Matejki, wybitnego malarza historycznego, który postrzegał swoją sztukę jako narzędzie do kreowania i utrzymywania tożsamości narodowej w trudnych czasach rozbiorów, temat stał się nośnikiem współczesnego przesłania. Obraz powstał w czasie zaostrzenia polityki germanizacyjnej przez kanclerza Ottona von Bismarcka wobec Polaków żyjących w zaborze pruskim, a także szeroko zakrojonej polityki rusyfikacji i represji po powstaniu styczniowym względem tych zamieszkujących w zaborze rosyjskim.
W zamyśle Matejki kompozycja przenosi widza w sam środek burzliwej bitwy. W centralnej części obrazu widzimy Wielkiego Księcia Litwy Witolda, przedstawionego w czerwonym stroju, z rękoma wzniesionymi w geście potęgi i triumfu. Ze względu na to, że jego postać przyciąga szczególną uwagę, wielu błędnie identyfikuje go jako króla Władysława Jagiełłę. Jednakże, książęca mitra zdobiąca głowę Witolda, pozwala na prawidłowe rozpoznanie postaci. Władysław, król Polski, został przedstawiony na dalszym planie, w prawym górnym rogu kompozycji. Władca siedzi na koniu, jest odziany w srebrzystą zbroję i otoczony przez strażników. Jego decyzja o niebraniu udziału w bitwie, wbrew ówczesnym zwyczajom, pozwoliła mu na realizację skutecznej strategii. Losy Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego Ulricha von Jungingena możemy obserwować na pierwszym planie. Broni się on przed atakiem piechurów. Jeden z nich przedstawiony został w stroju kata, dzierżąc w dłoniach włócznię św. Maurycego - jeden z najbardziej znanych symboli władzy królewskiej w Polsce, relikwię podarowaną Bolesławowi Chrobremu przez Ottona III podczas zjazdu gnieźnieńskiego. Jest to obrazowa scena mająca przynieść nadzieję na pokonanie i złamanie wrogów Polski. Symbolizuje ona również zdradę Krzyżaków wobec ideałów i polityki Ottona III, który niegdyś widział sojusznika w polskim władcy. Po prawej stronie płótna rozpoznać możemy ubranego w czarną zbroję i niebieski płaszcz szarżującego rycerza - legendarnego Zawiszę Czarnego, powszechnie uważanego za uosobienie ideału średniowiecznego rycerza. Przedstawiono tu także wielu rycerzy, którzy rzeczywiście walczyli na polach Grunwaldu.
Jako że dzieło jest ogromne i niezwykle szczegółowe, gorąco zachęcamy do obejrzenia go w trybie pełnego ekranu, aby przyjrzeć się z bliska wszystkim detalom :)