Örümcek

Önümüzdeki beş hafta boyunca her cumartesileri sizlere son dönem 19. yüzyıl ile erken dönem 20. yüzyıldan Krakow Ulusal Müzesi (Polonya) koleksiyonundan baskılar sunacağız. Bugün hayatımda gördüğüm en tuhaf baskılardan birisini gösteriyoruz. Biraz etkileyici bir yanı da var, değil mi?

Bu baskıda Fransız Simgeci, Odilon Redon, altı yıl önce Gülen Örümcek isimli kara kalem çalışmasında yarattığı bir motife dönüş yapmaktadır. O çalışmasındaki örümcek de, ve litografyada gösterilen örümcek, hafifçe gülmektedir; neşeli gözleri şakacı bir şekilde yukarıya bakmaktadır, şişkin burun delikleri sevinçle nefes alıyor gibidir. Redon'un baskısına baktığımızda her şey inandırıcı görünmektedir: yani örümcekler güler; mutlu, küçük burunları ve sekiz yerine on bacakları vardır. Redon'un eserlerinde örümceklerin, böceklerin ve bitkilerin varlığı bitki bilimci Armaund Clavaud'la uzun dostluğundan kaynaklanmaktadır, Clavaud genç Redon'u küçücük organizmaların etkileyici dünyasıyla tanıştıran kişidir. Bu canlıların yapıları ve görünümleriyle ilgili daha detaylı bilgi edinmesiyle kuvvetli hayal gücünden geçmiş inandırıcı melezler tasvir edebilmiştir: insan başlarının ağırlığı altında bükülen çiçek kökleri, insan yüzlü kaktüsler, gülen ve ağlayan örümcekler...Joris-Karl Huysmans tarafından "hayallerin prensi" lakabı takılan Redon, hayallerde saklı simgesel vizyonları portrelemektedir. Ancak 1875-1889 yılları arasındaki çalışmaları daha çok kabuslardan çıkmış sahneleri andırmaktadır.

Hem bu çizimlerle baskıların estetiği hem de eserlerinin siyah beyaz renk şeması uygulamalı tekniğinin bir sonucu olarak sürpriz ya da hatta korku duygularını tetikleyebilmektedir. Odilon Redon doğada gözlemlenmiş ve gözlemlenmemiş unsurları yan yana getirmektedir fakat bunu son derece inandırıcı bir şekilde yapmaktadır, belki de böylece Sürrealistler'e zemin hazırlamıştır. Çalışmalarından yalnızca yazarlar değil (Huymans'ın dekadan akımına ait "Tersine" başlıklı romanının başkahramanı Redon'un eserlerini toplayan bir koleksiyoncuydu) aynı zamanda sanatçının şiirlerini resmettiği şairler de hevesle bahsedilmiştir: Baudelaire, Poe...Böylece Redon Simgeciler'in yanında yer almaktadır ancak sanatçının kendisi gündemlerindeki fikirlerin tümünü paylaşmamıştır. Sanatçı bir sonraki nesil için bir esin kaynağı haline gelmiştir: les Nabisler, Fovistler, Paul Gauguin ve Marcel Duchamp.