Yaşlı Bir Kadın ('Çirkin Düşes')

Yaşlı Bir Kadın muhtemelen ortaya koyulmuş en güzel ve çirkin resimlerden biri! Bu tezatlık için özür dileriz, fakat bu leydi korkunç gözüksede eser olarak kuzey Rönesans sanatı için iyi bir örnek. Metsys bu olağandışı temayı, yaşlı kadının gençliğine ait bir moda anlayışıyla giyinişini ve romantik bir tavırla gül goncasını tutuşunu tasvir ederek, gerçekçi ve süslü bir edayla boyamıştır. Bu, yaşına göre uygun davranmayan yaşlı bir kadının satirik bir tasviri olabilir, fakat iyi ki bu örnekteki gerçek bir insan değil: Metsys'in kariyerinin bir döneminde bu görünüşe sahip (ki günümüzde bu görünüşe neden olan şeyin kemikleri deforme eden Paget Hastalığı olduğu biliniyor) birine rastladığına şüphe yok, ancak betimlendiği şekilde bir görünüşe sahip soylu bir leydi kayıtlara hiç geçmemiş. Bu yüzden, muhtemelen bu hastalığa sahip birinin çizimlerini önceden yaptı ve özellikle bu eseri için kıyafet seçerek modelini giydirdi.

Ressamın yarattığı kişi hem gülünç hem de üzüntü verici. Burada, inanılmaz derecede çirkin olan yaşlı kadın, aşkı aradığına dair ipuçları veren ve artık tarihi geçmiş randevu modasıyla, kusurlu yüz hattı ve kırışmış derisiyle sırıtmamayı imkansız kılıyor, kim onunla çıkmak ister ki! Yine de, önyargılarımız bize geri yansımadan ona gülebilir miyiz? Aniden fark ediyoruz ki, sanatçı kasıtlı olarak bize de çirkinlikten tamamen uzak olmadığımızı göstermek ve rahatsız etmek istemiş olabilir. 

Düşes gerçekten, yaşamış en şanssız kadınlardan biri olmalı: sadece Paget hastalığının aslında oldukça seyrek görülmesi değil, ayrıca elli yaşın altındaki herhangi bir insanı etkilemesinin nadirliği ve kadınları daha da az etkilediği gerçeği ne kadar şanssız olduğunu gösteriyor. Sanıyorum ki bu unsurları bilmek modern gözlemciyi Düşes'e karşı daha sempatikleştirecektir. Fakat Rönesans zihni daha az merhametliydi, bu yüzden Metsys, Düşes'e acımasızlık ve alay dışında bir pencereden bakılmasını hiç hayal etmiş midir, merak ediyorum.

- Sarah